به مناسبت روز جهانی ببر؛
ببر مازندران آخرین گونه منقرض شده در ایران است؟
گل ارکیده: 29 جولای مصادف با 7 مرداد امسال روز جهانی ببر؛ بزرگترین جانور از تیره گربه سانان و بومی آسیا است که به خطوط سیاه رنگ عمودی روی خز نارنجی بدنش مشهور است. حدود نیم قرن پیش ایران زیستگاه یکی از زیستگاه های زیرگونه ببر یعنی ببر مازندران (ببر هیرکانی) بود اما اینگونه به د دلیلهای مختلفی منقرض شد.
به گزارش گل ارکیده به نقل از ایسنا، کشور ایران به خاطر تنوع جغرافیایی و اقلیمی خود دارای تنوع گونه ای بسیارارزشمندی است و بر طبق آخرین بررسی و گزارشات کارشناسان محیط زیست حدود ۱۱۳۱ گونه جانوری شامل پستاندار، پرنده، خزنده و دوزیستان در اکوسیستم های خشکی و آب های داخلی ایران زیست می کنند. رده پستانداران با ۱۹۴ گونه شناسایی شده طیف وسیعی از جانوران را از نظر جثه در بر می گیرد البته غنای گونه ای پستانداران ایران نباید سبب غرور شود چونکه از گونه هایی همچون شیر ایرانی و ببر مازندران امروز جز نامی باقی نمانده است.
ببر مازندران یکی از زیرگونه های ببر است که در نواحی از چین، آسیای میانه، قفقاز و ایران وجود داشته اما بیش از شش دهه است که در ایران منقرض شده است. برمبنای اطلاعات سازمان حفاظت محیط زیست آخرین ببر ایران در سال ۱۳۳۷ در پارک ملی گلستان شکار شد. با اهمیت ترین عوامل انقراض ببر در ایران شکار بی رویه آن، تخریب زیستگاه خصوصاً خشکاندن تالاب ها و استفاده از طعمه مسموم بوده است.
در حالی ببر و شیر ایرانی منقرض شده اند که حدودا هیچ پستاندار بزرگ جثه ای در کشور نیست که جمعیت آن در معرض تهدید نباشد. جمعیت انواع گونه های پستانداران، آبزیان و خزندگان طی قرن ها در کشور کمتر و کمتر شده است این در حالیست که همچنان با شکار غیرمجاز، تغییر کاربری اراضی و تخریب جنگلها و زیستگاه های طبیعی در کشور مواجه و با خطر انقراض انواع گونه های حیات وحش روبه رو هستیم.
وقتی گفته می شود گونه ای در معرض خطر انقراض قرار ندارد به این معناست که سطح در خطر بودن آن گونه های جانوری نسبت به سایر گونه ها مانند یوزپلنگ آسیایی در وضعیت بهتری است اما در مجموع تمام پستانداران بزرگ جثه کشور همچون خرس، پلنگ و مرال وضعیت بسیار نامناسبی دارند.
در بین پستانداران بزرگ جثه جمعیت یوزپلنگ آسیایی نسبت به سایر گونه ها در وضعیت بحرانی تری قرار دارد چونکه جمعیت آن کمتر از ۱۰۰ فرد است و گونه دیگر پس از آن گوزن زرد ایرانی است که جمعیت آن زیر ۱۰۰۰ راس است البته اقدامات اجرائی خوبی در جهت حفظ اینگونه صورت گرفته که خیلی امیدوار کننده است.
شیر ایرانی نیز در ایران منقرض شده است اما قبل از انقلاب ۱۳۵۷ ایران، طرح های احیای آن ریخته شد و در سال با توافق میان باغ وحش ارم و انجمن آبزیگاه و باغ وحش های اروپا به ایران بازگشت تا احیای آن در کشور شروع شود. شیر نر ایرانی به نام «کامران» سال ۹۸ از باغ وحش بریستول انگلستان به باغ وحش تهران منتقل و «هیرمان» نامگذاری شد.
گونه ای که می توان آنرا منقرض شده به حساب آورد، پرنده مهاجری است که تنها بازمانده جمعیت غربی درنای سیبری در جهان است و تنها یک فرد از جمعیت آن باقی مانده است. تک درنای سیبری به نام «امید» بطور معمول آبان ماه به ایران می آید و در اواخر زمستان به زیستگاه اصلی خود در سیبری باز می گردد.
بسیاری از گونه های شاخص حیات وحش ایران در شرف تهدید و خطر انقراض هستند اما ممکنست تعدادی از آنها در سطح جهانی تهدید نشده باشند مانند گونه «مرال» که در معرض تهدید جهانی نیست اما در جنگل های شمال کشور و گونه «شوکا» در غرب کشور به شدت در معرض خطر انقراض هستند که دلیلهای اصلی آن شکار بدون مجوز، تغییر کاربری اراضی و تخریب جنگل هاست که بر کاهش شدید جمعیت اینگونه ها تاثیر گذاشته است و می توان گفت جمعیت های باقی مانده اینگونه ها در پارک های ملی و مناطق حفاظت شده هستند.
پلنگ دارای گسترده ترین پراکنش در بین گربه سانان بزرگ دنیا است و به سبب قابلیت سازگاری بالا در انواع زیستگاه های کوهستانی، استپی، جنگلی و بیابانی تمام استانهای کشور با تراکم نه چندان بالا زیست می کند. پلنگ بر طبق قوانین سازمان حفاظت محیط زیست در زمره گونه های درخطر انقراض قرار دارد و شکار بدون مجوز پلنگ و قرار دادن لاشه های مسموم با اهمیت ترین عوامل ازبین رفتن این گربه سان در ایران محسوب می شود. زیرگونه پلنگ ایرانی در طبقه در معرض خطر انقراض لیست قرمز IUCN قرار دارد. حفاظت از آن به ویژه در خارج مناطق حفاظت شده که جمعیت طعمه های طبیعی آن به شدت کاهش یافته نیازمند برنامه ریزی جدی است.
فوک دریای خزر نیز گونه ای است که در معرض خطر انقراض قرار دارد و جمعیت آن از چند میلیون به کمتر از ۵۰ هزار رسیده است و با وجود این که هنوز جمعیت قابل توجهی از فوک های دریایی باقی مانده اند اما کاهش جمعیت آنها یک تهدید بشمار می رود چونکه تنها زیستگاه اینگونه در دریای خزر است. همین طور پنج گونه از خاویار ماهی ها که در دریای خزر زیست می کنند به شدت در معرض خطر انقراض هستند چونکه از گونه ماده و حامله آنها برداشت می شود و تنها زیستگاه آنها نیز دریای خزر است.
در ایران ۱۰ گونه لاک پشت وجود دارد که پنج گونه آن دریایی هستند و تنها در خلیج فارس و دریای عمان زندگی می کنند. هر پنج گونه لاک پشت دریایی ایران زیستگاه های محدودی در سواحل جنوبی ایران برای تخم گذاری دارند و در معرض خطر انقراض هستند. بدین سبب هنگام توسعه این سواحل باید این زیستگاه ها مد نظر قرار گیرد تا مزاحمتی برای لاک پشت ها هنگام تخمگذاری ایجاد نشود.
برخی از گونه های خزندگان کشور زیستگاه های بسیار محدودی دارند که مطالعات گسترده ای نیز روی آنها انجام نشده است مانند مانند افعی دم عنکبوتی در غرب ایران و افعی البرزی که تهدید جدی متوجه آنها نیست اما چون اینگونه های خزندگان زیستگاه های جزیره ای شده کوچکی دارند، هر نوع دست درازی به این زیستگاه ها می تواند احتمال انقراض شدیدی برای اینگونه ها بوجود آورد. برخی دیگر از گونه های خزندگان نیز مانند انواع سمندرها به سبب تجاری شدن در معرض تهدید قرار گرفته اند. تعدادی از آنها بعنوان گونه های زینتی وارد مقوله قاچاق شده اند و این مساله برای جمعیت آنها مشکلاتی به وجود آورده است. با این وجود اقدامات خوبی از جانب سازمان های مردم نهاد انجام شده است که توانسته به اینگونه سمندرها کمک نماید.
حفاظت فیزیکی از گونه های در معرض خطر، افزایش تعداد و سطح آگاهی و سواد محیط بانان است، اجرای درست و اصولی تکثیر در اسارت، حفاظت از زیستگاه ها، آموزش جوامع محلی، بیمه دام، زمینهای کشاورزی و همین طور افرادی که توسط گون هایی همچون خرس، گراز، یوزپلنگ و... لطمه دیده اند همچون مواردی است که کارشناسان برای حفظ گونه های حیات وحش سفارش کرده اند.
به گزارش گل ارکیده به نقل از ایسنا، گرچه اقدامات زیادی بمنظور حفاظت از گونه های حیات وحش ایران صورت گرفته و می توان اظهار داشت که تا حدودی اطلاعات مردم نسبت به اینگونه ها و عوامل تهدیدکننده آنها طی سالهای اخیر بالا رفته اما بنظر می رسد که این اقدامات همچنان برای حفظ تنوع جانوری کشور کافی نباشد.
منبع: golorkideh.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب