تالاب های خوزستان در محاصره خشکسالی و آتش
گل ارکیده: با نزدیک شدن به فصل گرما، مسئولان محیط زیست خوزستان و جوامع محلی نسبت به خطر وقوع حریق در تالاب های این استان خصوصاً تالاب هورالعظیم، هشدار دادند.
خبرگزاری مهر - گروه استان ها: با افزایش دمای هوا و شروع فصل گرما در خوزستان، نگرانی ها درباره ی احتمال وقوع آتشسوزی های گسترده در تالاب های استان بالا گرفته است. سرپرست اداره کل حفاظت محیط زیست خوزستان در گفتگویی با خبرنگاران هشدار داد که تالاب های این استان بخصوص تالاب هورالعظیم که در مرز ایران و عراق قرار دارد، در ماههای آینده در معرض خطر جدی آتش سوزی قرار دارند. این هشدار در حالی مطرح می شود که آتشسوزی های اخیر در بخش عراقی این تالاب، زنگ خطر را برای مقامات و ساکنان محلی به صدا درآورده است.
محمدجواد اشرفی، سرپرست اداره کل حفاظت محیط زیست خوزستان ضمن اشاره به آتشسوزی های اخیر در هورالعظیم اظهار نمود: «از اواخر اسفندماه ۱۴۰۳ تا حدود هشتم فروردین ماه ۱۴۰۴، بخش عراقی تالاب هورالعظیم بارها گرفتار آتش سوزی شد و نیزارهای این منطقه در آتش سوختند.» وی افزود که هم اکنون به علت وجود رطوبت و سبزینگی نیزارها، احتمال وقوع آتشسوزی طبیعی در تالاب ها پایین است اما شواهد نشان داده است که آتش سوزی های اخیر احتمالا توسط عوامل انسانی بوجود آمده اند.
تالاب هورالعظیم یکی از بزرگ ترین تالاب های منطقه خاورمیانه در سالهای اخیر به علت کاهش سطح آب ناشی از خشکسالی و مدیریت ناکافی منابع آبی با چالش های مختلفی روبرو شده است. این تالاب که قسمتی از آن در خاک عراق قرار دارد، نقش حیاتی در تامین معیشت جوامع محلی بخصوص دامداران و کشاورزان، ایفا می کند اما آتشسوزی های مکرر و دود ناشی از آن، زندگی ساکنان شهرهای اطراف همچون هویزه، دشت آزادگان و حتی اهواز را تحت تأثیر قرار داده است.
اشرفی در ادامه توضیح داد: «وزش باد در زمان آتشسوزی اخیر، دود و بوی نامطبوع را به سوی شهرهای خوزستان هدایت کرد اما از آنجائیکه آتش سوزی در خاک عراق رخ داده بود، امکان مداخله مستقیم برای اطفای آن وجود نداشت.» به نقل از ایشان، مقامات ایرانی بوسیله وزارت امور خارجه با دولت عراق مکاتباتی انجام داده اند تا این مورد را پیگیری کنند، اما هنوز پاسخی رسمی دریافت نشده است.
نگرانی های محلی
در کنار تهدیدات زیست محیطی، آتشسوزی ها تأثیر مستقیمی بر زندگی مردمی دارد که به تالاب ها وابسته اند. حاج صادق ساری، دامدار ۵۵ ساله ای که بالاتر از سه دهه در نزدیکی تالاب هورالعظیم به پرورش گاومیش مشغول می باشد، با نگرانی از آینده می گوید: «سال هاست که در کنار هور زندگی می کنم و دارای بالاتر از ۵۰ رأس گاومیش هستم. این تالاب منبع اصلی معیشت ما به شمار می آید اما هر سال با شروع فصل گرما و وقوع آتشسوزی ها، نگرانی عمیقی در دل من ایجاد می شود. در سال گذشته، دود ناشی از آتشسوزی تنفس گاومیش هایم را به شدت دشوار کرد و ناچار شدم به مدت چند روز آنها را جابه جا کنم. در صورتیکه تالاب خشک شود یا باردیگر گرفتار آتشسوزی گردد، علوفه ای برای دام هایم باقی نخواهد ماند. گاومیش ها به آب نیاز دارند اما خشکسالی و آتش سوزی درحال نابود کردن همه چیز هستند. ما از مسؤلان درخواست داریم که اقداماتی انجام دهند تا تالاب زنده بماند. این مکان تنها محل کار ما نیست، بلکه خانه ما نیز بحساب می آید. اگر هور از بین برود، زندگی ما نیز به پایان خواهد رسید.»
ابوعباس، ماهیگیر ۴۲ ساله تالاب شادگان هم با چشمانی نگران کنار قایقش ایستاده و می گوید: «من و خانواده ام سال هاست که از تالاب شادگان بعنوان منبع معیشت خود بهره برداری می نماییم. این تالاب منبع اصلی روزی ما به حساب می آید اما متاسفانه آتشسوزی ها به شدت به این منبع لطمه می زنند. در اثر آتشسوزی، نیزارها گرفتار سوختگی می شوند و این امر سبب افزایش دمای آب می شود که در نتیجه، ماهی ها یا می میرند و یا به مکانهای دیگر فرار می کنند. در سال گذشته، بعد از وقوع یک آتشسوزی، به مدت چند روز هیچ گونه صیدی نداشتیم. همچنین، دود ناشی از آتشسوزی ها سبب آلودگی آب و نابودی ماهی ها می شود. اگر این وضعیت ادامه یابد، دیگر چیزی برای صید باقی نخواهد ماند. ما نه زمین کشاورزی داریم و نه شغل دیگری. در صورت نابودی تالاب، زندگی ما نیز به خطر خواهد افتاد. از دولت درخواست دارم که اجازه ندهد تالاب ها به این شکل از بین بروند. این آتشسوزی ها تنها به طبیعت لطمه نمی زنند، بلکه آینده ما را نیز تهدید می کنند».
سابقه آتشسوزی ها
آتش سوزی در تالاب های خوزستان پدیده جدیدی نیست. در سالهای گذشته نیز این منطقه بارها شاهد آتش سوزی های گسترده بوده است که اغلب به خشکسالی، کاهش سطح آب و سهل انگاری انسانی نسبت داده شده اند. به قول اشرفی، با شروع فصل گرما و خشک شدن تدریجی نیزارها، خطر وقوع آتشسوزی بطور قابل ملاحظه ای افزایش خواهد یافت. وی هشدار داد: «اگر اقدامات پیشگیرانه انجام نشود، امکان دارد در روزها و ماههای آینده شاهد آتش سوزی های گسترده تری باشیم.»
علاوه بر هورالعظیم، تالاب میانگران در منطقه ایذه نیز اخیراً گرفتار آتشسوزی شد. اشرفی در اینباره اظهار داشت: «این آتشسوزی در محیطی رخ داد که هنوز آب داشت اما احتمالا عوامل انسانی در آن دخیل بودند.» به نقل از ایشان، به علت صعب العبور بودن منطقه، امکان دسترسی سریع برای اطفای آتش سوزی وجود نداشت و آتش بعد از یک روز و نیم با تلاش نیروهای محیط زیست مهار گشت. در این حادثه حدود ۱۶ هکتار از نیزارهای تالاب میانگران از بین رفت.
چالش های پیش رو
کارشناسان محیط زیست اعتقاد دارند که تغییرات اقلیمی، کاهش بارش و مدیریت ناپایدار منابع آبی از عوامل اصلی تشدید وضعیت تالاب ها در خوزستان هستند. تالاب هورالعظیم که زمانی یکی از غنی ترین اکوسیستم های منطقه بود، در دهه های اخیر به علت سدسازی های گوناگون در بالادست و کاهش ورودی آب از رودخانه های کرخه و دجله با افت شدید سطح آب روبرو شده است. این شرایط، نیزارها را به سوختی آماده برای آتشسوزی تبدیل نموده است.
اشرفی تاکید کرد که برای پیشگیری از فاجعه زیست محیطی در ماه های آینده، همکاری بین المللی با عراق و همین طور افزایش نظارت بر فعالیتهای انسانی در اطراف تالاب ها ضروری می باشد. وی ادامه داد: «ما درحال برنامه ریزی برای تقویت تیم های اطفای آتش سوزی و افزایش تجهیزات هستیم اما بدون مدیریت منابع آبی و همکاری منطقه ای، این تلاش ها کافی نخواهد بود.»
آتش سوزی تالاب ها نه تنها اکوسیستم محلی را تهدید می کند بلکه کیفیت هوا در شهرهای اطراف را نیز به شدت تحت تأثیر قرار می دهد. دود غلیظ ناشی از آتش سوزی های اخیر، مشکلات تنفسی را برای ساکنان خوزستان تشدید کرده و بار دیگر توجه ها را به بحران زیست محیطی این استان جلب کرده است. فعالان محیط زیست هشدار داده اند که در صورت ادامه این روند، حیات وحش تالاب ها و معیشت هزاران نفر از ساکنان محلی در معرض خطر جدی قرار خواهد گرفت.
در همین حال، ساکنان محلی مانند حاج صادق ساری امیدوارند که مقامات قبل از وقوع فاجعه ای بزرگ تر وارد عمل شوند. او می گوید: «ما فقط می خواهیم تالاب مان زنده بماند. این جا خانه ماست.»
با نزدیک شدن به تابستان، خوزستان بار دیگر در آستانه یک مشکل زیست محیطی قرار گرفته است. تالاب های این استان که زمانی مأمن گونه های متنوع گیاهی و جانوری بودند حال به علت خشکسالی و عوامل انسانی در معرض نابودی قرار دارند. مقامات محیط زیست هشدار داده اند که بدون اقدامات فوری و همکاریهای منطقه ای، آتشسوزی های پیش رو می تواند خسارات جبران ناپذیری بهمراه داشته باشد. دراین میان، مردمی که زندگی شان به این تالاب ها گره خورده، با نگرانی به آینده می نگرند و منتظر چاره ای برای نجات این میراث طبیعی هستند.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب