به مناسبت روز جهانی تالاب؛
تالاب های نیمه جان فارس چشم به راه باران
فارس تالاب از بی نظیرترین شاهکارهای خلقت به حساب می آید که مورد بی مهری بوده اند؛ این زیستگاه های پرارزش در کنار حفظ تنوع زیستی منطقه نقش مهمی در بهبود معیشت جوامع محلی دارند.
بهبود کیفیت آب و خاک، پیش گیری از وقوع سیلاب ها، کمک به توسعه کشاورزی و غنای گردشگری مناطق، ایجاد امکان رونق اقتصادی جوامع محلی، پیوستگی و پویایی زنجیره اکوسیستم و...... قسمتی از تاثیرات تالاب ها و دریاچه هایی است که طی سال ها بواسطه به هم آمیختن خشکسالی و سوء مدیریت در بخش های مختلف، زمینه خشکیدن و فرسودن آنها را فراهم نموده ایم و کوشش های مداوم سالهای اخیر هم نتوانسته آنها را به شکل کامل به چرخه حیات بازگرداند.
تالاب ها، ارزش های اکولوژیک متنوعی دارد، از امکانی امن برای گیاهان و جانوران از یک سو تا فراهم کردن بستری مناسب برای کارهای حوزه کشاورزی و گردشگری از طرف دیگر و بواسطه همه اینها، ایجاد و توسعه آبادی ها و روستاها بعنوان راهکاری مهم در ممانعت از مهاجرت های بی رویه به شهرها و به بار آمدن تبعات اجتماعی، و اقتصادی و فرهنگی ناشی از آن مهاجرتها و....
پوشش گیاهی موجود در تالاب و مناطق پیرامونی آن شامل گیاهان دارویی و معطر و زینتی است و مناظر جذاب تالاب و مناطق اطراف آن پتانسیل جالب توجهی برای توسعه گردشگری و طبیعت گردی شمرده می شود.
همچنین نشانه های مختلف زیستی و اقلیمی، حاکی از تاثیر قابل توجه این تالاب بر تعدیل اقلیم در منطقه تالاب است. خیلی از این ارزش ها بطور مستقیم با تالاب، کارکردها و خدمات آن مرتبط هستند. حفظ این ارزش ها ایجاب می کند که کارکردهای تالاب پایدار باقی بمانند.
وجود اکوسیستم باارزش تالاب های فارس و نقش موثر این تالاب ها خصوصاً حفظ تنوع زیستی و ذخایر ژنی، کنترل کردن سیلاب های ویرانگر، تامین آب برای کشاورزی، شرب و از همه مهمتر نقش این تالاب ها در سلامت روانی و تامین معیشت جوامع پیرامونی، حفاظت و تامین حق آبه این تالاب را صد چندان می کند.
در راستای حفاظت از این زیست بوم باارزش در ۲ فوریه ۱۹۷۱ برابر با ۱۳ بهمن ۱۳۴۹ کنوانسیون رامسر در شهر رامسر، ایران تصویب گردید تا کشورهای عضو را ملزم به تعیین و حفظ تالاب های با اهمیت بین المللی کند تا حفاظت و بهره برداری معقول از تالاب ها خصوصاً در جهت فراهم کردن زیستگاهی برای پرندگان آبزی اقدام نمایند.
طی گذشت سال ها، کنوانسیون مذکور به ابعاد حفاظت و بهره برداری معقول و پایدار از تالاب ها پرداخته و تالاب ها را در زمره زیست بوم هایی بسیار موثر در محیط زیست معرفی می کند. به همین مناسبت روز۱۳بهمن به نام روز جهانی تالاب ها نام گذاری شده است.
در استان فارس نیز تالاب مجموعه تالاب های بختگان(بختگان، طشک، کمجان)، ارژن و پریشان نیز در این کنوانسیون به ثبت رسیده اند.
مدیرکل حفاظت محیط زیست فارس در گفت و گو با ایسنا بیان کرد: طی یک دهه گذشته خشکسالی های اخیر، کشاورزی بی رویه و مصرف بدون الگوی آبیاری با بهره گیری از آب های زیر زمینی و نهایتا کاهش تراز آب سفره های اطراف تالاب ها، در روند خشک شدن تالاب هایی نظیر بختگان، کافتر، ارژن و پریشان استان نقش داشته و سایر تالاب ها نیز به صورت فصلی آبگیری می شوند.
نابودی کشاورزی در مناطق حاشیه تالاب ها بعید نیست
حمید ظهرابی افزود: تداوم این روند بعد از خشکیدگی این تالاب ها اساسا نابودی کشاورزی مناطق حاشیه تالاب ها را رقم خواهد زد. همانند از بین رفتن انجیرستان های دیم در شهرستان استهبان که هم اکنون شاهد آن هستیم و تکرار آن در سایر مناطق حاشیه تالاب های استان نیز دور از ذهن نیست. بدین سبب باید برداشت بی رویه آب در اطراف تالاب کنترل شود.
او به اقدامات اداره کل حفاظت محیط زیست فارس در امتداد حفاظت و احیای تالاب های استان اشاره و با اعلان اینکه تدوین برنامه مدیریت زیست بومی تالاب ها از با اهمیت ترین این برنامه هاست، اظهار داشت: مدیریت زیست بومی رویکرد حفاظتی، پیشرفته ای است که در امتداد مدیریت یکپارچه منابع آب، زمین و معیشت و مدیریت اکوسیستم های طبیعی است و برمبنای آن حفظ محیط زیست را با به رسمیت شناختن بهره برداری های معقول اقتصادی و با در نظر گرفتن نقش انسان خصوصاً جوامع محلی بعنوان قسمتی از زیست بوم و همین طور در نظر گرفتن ارتباط بین اجزاء مختلف زیست بوم را عملی می کند.
به گفته مدیرکل حفاظت محیط زیست فارس، رویکرد مدیریت زیست بومی تالاب ها در بسترهای قانونی کشور نظیر بند الف ماده ۶۷ قانون برنامه چهارم توسعه، بند الف ماده ۱۹۱، ۱۹۳ و ۱۸۷ قانون برنامه پنجم توسعه و همین طور بند ب ماده ۳۸ برنامه توسعه ششم بعنوان راهبردی قطعی برای حفاظت از تالاب ها دیده شده و در حاضر برای تالاب های پریشان، بختگان، کافتر و مهارلو این برنامه تدوین شده است.
ظهرابی اشاره کرد: با توجه به ماده ۲ قانون حفاظت، احیاء و مدیریت تالاب های کشور و همین طور ماده ۴ بخشنامه جلوگیری از تخریب و آلودگی غیر قابل جبران تالاب ها، در خصوص تکلیف وزارت نیرو بمنظور تامین نیاز آبی محیط زیستی تالابها که توسط ستاد اعلام می شود، میزان سهم تالاب از ظرفیت آبی حوضه آبریز را با کمیت و کیفیت مناسب و متناسب با شرایط اقلیمی مختلف با توزیع زمانی معین و در اولویت دوم بعد از تامین آب آشامیدنی تخصیص می دهد که با همکاری دستگاههای ذیربط و نظارت سازمان متبوع تامین می شود.
او افزود: سازمان حفاظت محیط زیست نیز مکلف است نیاز آبی زیست محیطی تالاب ها را تعیین و وزارت نیرو مکلف است ضمن تدوین و اجرای برنامه مدون نسبت به تخصیص و تامین آن اقدام نماید که مطالعات نیاز آبی برای تالاب های بختگان، بختگان، کافتر، مهارلو تهیه و تدوین شده است.
حفاظت از حیاط وحش با تخصیص حق آبه بختگان
مدیرکل حفاظت محیط زیست فارس اضافه کرد: طی دو سال قبل طی پیگیری های های انجام شدن و با دستور استاندار نسبت به رهاسازی حق آبه اقدام شد که در سال ۹۸ به میزان ۴۲میلیون متر مکعب و در سال ۹۹به میزان ۵۰میلیون مترمکعب حق آبه برای تالاب بختگان رهاسازی شده که از نتایج آن می توان به تثبت اقلیم منطقه، کنترل گرد و غبار و حفاظت از حیاط وحش به خصوص پرندگان مهاجر اشاره نمود.
کافتر و پریشان وضعیت خوبی ندارند
ظهرابی بیان کرد: تالاب کافتر و پریشان که دو تالاب بزرگ آب شیرین هستند نیز متأسفانه وضعیت و شرایط خوبی ندارند و در کنار تداوم روند خشکسالی ها، برداشت بی رویه از آب های سطحی و زیرزمینی برای کشاورزی در این مناطق از دلیلهای خشکیدگی این تالاب هاست.
او اظهار داشت: در حاضر مطالعه و تهیه طرح لایروبی مسیل ها منتهی تالاب کافتر برای کنترل و هدایت روان آب های سطحی در منطقه در دستور کار اداره کل حفاظت محیط زیست فارس قرار دارد که کمک بسیار موثری در کنار مدیریت مصرف آب و تهیه الگوی کشت جایگزین در احیای تالاب کافتر خواهد بود.
مدیرکل حفاظت محیط زیست فارس عنوان کرد: همین طور در امتداد احیای تالاب پریشان نسبت به مطالعه ارزیابی اثرات زیست محیطی انتقال آب از سد نرگسی به تالاب پریشان اقدام شد که نتایج میانکار حاکی از امکان پذیر بودن انتقال آب از سد به تالاب است. همین طور در امتداد عملیاتی شدن طرح مذکور در حال تبادل توافق نامه ای برای همکاری متقابل با شرکت آب منطقه ای فارس هستیم.
به گفته ظهرابی، برابر بررسی انجام شده هم اکنون حداقل به میزان چهار متر در اطراف دریاچه پریشان، سطح سفره آب های زیر زمینی پایین تر از دریاچه است و در این خصوص برای احیای این دو تالاب چاره ای نداریم جز اینکه آب را به داخل حوزه وارد نماییم و یا در مصرف بخش کشاورزی بطور جدی تجدید نظر صورت گیرد.
وجود فلزات سنگین در تالاب مهارلو
او اشاره کرد: دریاچه مهارلو نیز از نظر فلزات سنگین و برمبنای مطالعات انجام شده در وضعیت خوبی قرار ندارد و به سبب وجود بیش از ده ها مراکز صنعتی در بالا دست و پایین دست، مراکز مسکونی و آلاینده های خدماتی که وارد می شوند به همراه آب وارد این دریاچه و بخار می شوند و بمراتب این موارد طی سالیان گذشته تجمع پیدا کرده و سبب بروز مشکلاتی شده اند.
مدیرکل حفاظت محیط زیست فارس اظهار داشت: در امتداد حفاظت و احیای تالاب های استان با توجه به دستور معاون رئیس جمهور و ریاست سازمان حفاظت از محیط در هشتمین جلسه ستاد حفاظت و احیای تالاب های فارس نسبت به تهیه طرح نجات تالاب استان توسط دانشگاه شیراز و تهیه نقشه راه و طرح عملیاتی نجات تالاب ها اقدام شده که امیدوار هستیم با ارائه نتایج و عملیاتی شدن این مطالعات گامی موثری در احیای تالاب های فارس برداشته شود.
ظهرابی اشاره کرد: هم اکنون ۱۱ تالاب طبیعی در فارس وجود دارد که به ترتیب تالاب های طشک۴۷ درصد و بختگان ۲۰ درصد، کمجان ۱۰ درصد، مهارلو۵۸ درصد، هفت برم ۵۷ درصد، برم شور۲۸ درصد و هیرم ۱ درصد آبگیری شده اند و تالاب های ارژن، پریشان، کافتر، هرم و کاریان هم خشک هستند.
منبع: گل اركیده
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب